Pracownia Badań Ornitologicznych

1. Nazwa pracowni

PRACOWNIA BADAŃ ORNITOLOGICZNYCH 

2. Imiona i nazwiska: kierownika oraz pracowników  

dr hab. Tomasz Mazgajski (kierownik Pracowni), 

dr hab. Przemysław Chylarecki, dr Anna Dubiec, dr Katarzyna Janas, dr Gerard Kanarek, (Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN) dr Justyna Kubacka, dr Dominik Marchowski(Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN), dr Marta Maziarz, mgr Szymon Beuch, mgr Aneta Gołębiewska, mgr Michał Korniluk, mgr Adam Krupski, mgr Arkadiusz Sikora, (Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN) Piotr Zieliński (Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN) 

3. Tematyka badawcza oraz keywords ją opisujące 

Występowanie, wymagania siedliskowe i zmiany liczebności ptaków lęgowych Polski 

Ekologia dziuplaków 

Taksonmia i ekologia fauny pasożytów wewnętrznych ptaków (gł. tzw. pasożytów krwi i helmintów) 

Zróżnicowanie populacyjne w wędrówkach ptaków 

Słowa kluczowe: ekologia ptaków, wybór siedliska, miejsca gniazdowe, dziuplaki, pasożyty ptaków, wędrówki 

4. Wykaz projektów/grantów 

Sygnały fenotypowe i jakość genetyczna w konkurencji między samcami u ptaków.  

Depresja wsobna oraz unikanie wsobności u wodniczki Acrocephalus paludicola — gatunku, który przeszedł gwałtowny spadek liczebności: ocena na podstawie markerów SNP uzyskanych drogą sekwencjonowania nowej generacji (RADseq).  

Kolonizacja gniazd ptaków przez mrówki: mutualizm, komensalizm czy przypadek?  

Wpływ charakterystyki gniazda na wzorzec wysiadywania i koszty inkubacji na przykładzie dziuplaków.  

Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski.  

Monitoring ptaków z uwzględnieniem obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 

Monitoring ptaków morskich z uwzględnieniem obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 

Monitoring ptaków drapieżnych i sów z uwzględnieniem obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. 

5. Wykaz publikacji 

2018 

Janas K., Podmokła E., Lutyk D., Dubiec A., Gustafsson L., Cichoń M., Drobniak S.M. 2018. Influence of haemosporidian infection status on structural and carotenoid-based colouration in the blue tit (Cyanistes caeruleus). Journal of Avian Biology 49: e01840. 

Møller A.P., Balbontín J., Dhondt A. A., Remeš V., Adriaensen F., Biard C., Camprodon J., Cichoń M., Doligez B., Dubiec A., Eens M., Eeva T., Goodenough A.E., Gosler A.G., Gustafsson L., Heeb P., Hinsley S.A., Jacob S., Juškaitis R., Laaksonen T., Leclercq B., Massa B., Mazgajski T.D., Nager R. G., Nilsson J.-Å., Nilsson S.G., Norte A.C., Pinxten R., Robles H., Solonen T., Sorace A., van Noordwijk A.J., Lambrechts M.M. 2018. Effects of interspecific coexistence on laying date and clutch size in two closely related species of hole-nesting birds. Journal of Animal Ecology 87: 1738–1748. 

Garamszegi L.S., Zagalska-Neubauer M., Canal D., Blazi G., Laczi M., Nagy G., Szollosi E., Vaskuti E., Torok J., Zsebok S. 2018. MHC-mediated sexual selection on birdsong: Genetic polymorphism, particular alleles and acoustic signals. Molecular Ecology 27: 2620–2633. 

Grzędzicka E., Kubacka J. 2018. Ambient temperature impacts the effect of experimental immunisation of Great Tit and Eurasian Blue Tit females on the PHA response of their offspring. Journal of Ornithology 159: 761–770.  

Marchowski D., Jankowiak Ł., Ławicki Ł., Wysocki D. 2018. Waterbird counts on large water bodies: comparing ground and aerial methods during different ice conditions. PeerJ 6: e5195 DOI 10.7717/peerj.5195. 

Dubiec A., Podmokła E., Harnist I., Mazgajski T.D. 2018. Haemoparasites of the pied flycatcher: inter-population variation in the prevalence and community composition. Parasitology 145: 912–919. 

Broughton R.K., Dadam D., Maziarz M., Bellamy P.E., Hinsley S.A. 2018. An efficient survey method for estimating populations of Marsh Tits Poecile palustris, a low-density woodland passerine. Bird Study 65: 299–305.  

Sikora A., Neubauer G. 2018. Body mass increase before an oversea jump in a short-distance migrant, the White-throated Dipper Cinclus cinclus. Ardea 106: 105–117. 

Manikowska-Ślepowrońska B., Mokwa T., Jakubas D. 2018. Wintering and stop-over areas of grey herons (Ardea cinerea) breeding in central Europe: a ring-recovery analysis. Annales Zoologici Fennici 55: 277–285. 

2019 

Broughton R.K., Maziarz M., Hinsley S.A. 2019. Social structure of Coal Tits Periparus ater in temperate deciduous forest. Journal of Ornithology 160: 117–126. 

Budka M., Matyjasiak P., Typiak J., Okołowski M., Zagalska-Neubauer M. 2019. Experienced males modify their behaviour during playback: the case of the Chaffinch. Journal of Ornithology 160: 673–684. 

Kubacka J., Gerlée A., Foucher J., Korb J., Podmokła E. 2019. Correlates of blood parasitism in a threatened marshland passerine: infection by kinetoplastids of the genus Trypanosoma is related to landscape metrics of habitat edge. Parasitology 146: 1036–1046. 

Marchowski D., Leitner M. 2019. Conservation implications of extraordinary Greater Scaup (Aythya marila) concentrations in the Odra Estuary, Poland. Condor 121(2): duz013.  

Mason L., Green R., Howard C., Stephens P., Willis S., Aunins A., Brotons L., Chodkiewicz T., Chylarecki P., Escandell V., Foppen R., Herrando S., Husby M., Jiguet F., Kålås J., Lindström Å., Massimino D., Moshøj C., Nellis R., Paquet J., Reif J., Sirkiä P., Szép T., Florenzano G., Teufelbauer N., Trautmann S., van Strien A., van Turnhout C., Voříšek P., Gregory R. 2019. Population responses of bird populations to climate change on two continents vary with species’ ecological traits but not with direction of change in climate suitability. Climatic Change 157: 337–354. 

Maziarz M. 2019. Breeding birds actively modify the initial microclimate of occupied tree cavities. International Jounal of Biometeorology 63: 247–257. 

Maziarz M., Grendelmeier A., Wesołowski T., Arlettaz R., Broughton R. K., Pasinelli G. 2019. Patterns of predator behaviour and Wood Warbler Phylloscopus sibilatrix nest survival in a primaeval forest. Ibis 161: 854–866. 

Heldbjerg H., Fox A.D., Lehikoinen A., Sunde P., Aunins A., Balmer D.E, Calvi G., Chodkiewicz T., Chylarecki P., Escandell V., Foppen R., Gamero A., Hristov I., Husby M., Jiguet F., Kmecl P., Kålås J.A., Lewis L.J., Lindström Å., Moshøj C., Nellis R., Paquet J.Y., Portolou D., Ridzon J., Schmid H., Skorpilová J., Szabó Z.D., Szép T., Teufelbauer N., Trautmann S., van Turnhout C., Vermouzek Z., Voríšek P., Weiserbs A. 2019. Contrasting population trends of Common Starlings (Sturnus vulgaris) across Europe. Ornis Fennica 96: 153–168. 

Sudyka J., Podmokła E., Drobniak S., Dubiec A., Arct A., Gustafsson L., Cichoń M. 2019. Sex-specific effects of parasites on telomere dynamics in a short-lived passerine — the blue tit. The Science of Nature 106: 6. 

2020 

Bukaciński D., Bukacińska M., Chylarecki P. 2020. Effect of food availability on offspring sex ratios in replacement clutches of Mew Gulls (Larus canus) and Black-headed Gulls (Chroicocephalus ridibundus) in the highly unstable environment of the Vistula River. Journal of Ornithology 161: 829–847. 

Kubacka J., Podmokła E., Korb J., Dubiec A. 2020. Heterozygosity and fitness in a threatened songbird: blood parasite infection is explained by single-locus but not genome-wide effects. Journal of Ornithology 161: 803–817.  

Marchowski D., Ławicki Ł., Fox A.D., Nielsen R.D., Petersen I.K., Hornman M., Nilsson L., Haas F., Wahl J., Kieckbusch J., Nehls H.W, Calbrade N., Hearn R., Meissner W., Fitzgerald N., Luigujoe L., Zenatello M., Gaudard C., Koschinski S. 2020. Effectiveness of the European Natura 2000 network to sustain a specialist wintering waterbird population in the face of climate change. Scientific Reports 10: 20286. 

Maziarz M., Broughton R. K., Casacci L. P., Dubiec A., Maák I., Witek M. 2020. Thermal ecosystem engineering by songbirds promotes a symbiotic relationship with ants. Scientific Reports 10: 20330. 

Norte A.C., Margos G., Becker N.S., Ramos J.A., Núncio M.S., Fingerle V., Araújo P.M., Adamík P., Alivizatos H., Barba E., Barrientos R., Cauchard L., Csörgő T., Diakou A., Dingemanse N.J., Doligez B., Dubiec A., Eeva T., Flaisz B., Grim T., Hau M., Heylen D., Hornok S., Kazantzidis S., Kováts D., Krause F., Literak I., Mänd R., Mentesana L., Morinay J., Mutanen M., Neto J.M., Nováková M., Sanz J.J., da Silva L.P., Sprong H., Tirri I.-S., Török J., Trilar T., Tyller Z., Visser M.E., de Carvalho I.L. 2020. Host dispersal shapes the population structure of a tick-borne bacterial pathogen. Molecular Ecology 29: 485–501. 

Pellissier V., Schmucki R., Pe'er G., Aunins A., Brereton T.M., Brotons L., Carnice, J., Chodkiewicz T., Chylarecki P., del Moral J.C., Escandell V., Evans D., Foppen R., Harpke A., Heliölä J., Herrando S., Kuussaari M., Kühn E., Lehikoinen A., Lindström Å., Moshøj C.M., Musche M., Noble D., Oliver T.H., Reif J., Richard D., Roy D.B., Schweiger O., Settele J., Stefanescu C., Teufelbauer N., Touroult J., Trautmann S., van Strien A., van Swaay C.A.M., van Turnhout C., Vermouzek Z., Voříšek P.,  Jiguet F., Julliard R. 2020. Effects of Natura 2000 on nontarget bird and butterfly species based on citizen science data. Conservation Biology 34: 666–676. 

Broughton R. K., Bubnicki J. W., Maziarz M. 2020. Multi-scale settlement patterns of a migratory songbird in a European primaeval forest. Behavioral Ecology and Sociobiology 74: 128.  

Janas K., Lutyk D., Sudyka J., Dubiec A., Gustafsson L., Cichoń M., Drobniak S. 2020. Carotenoid-based colouration correlates with the hatching date of blue tit Cyanistes caeruleus nestlings. Ibis 162: 645–654. 

Marchowski D., Jankowiak Ł., Ławicki Ł., Wysocki D., Chylarecki P. 2020. Fishery bycatch is among the most important threats to the European population of Greater Scaup Aythya marila. Bird Conservation International 30: 176–193.  

Møller A.P., Balbontín J., Dhondt A.A., Adriaensen F., Artemyev A., Bańbura J., Barba E., Biard C., Blondel J., Bouvier J.-C., Camprodon J., Cecere F., Charter M., Cichoń M., Cusimano C., Dubiec A., Doligez B., Eens M., Eeva T., Ferns P.N., Forsman J.T., Goldshtein A., Goodenough A.E., Gosler A.G., Gustafsson L., Harnist I., Hartley I.R., Heeb P., Hinsley S.A., Jacob S., Järvinen A., Juškaitis R., Korpimäki E., Krams I., Laaksonen T., Leclercq B., Lehikoinen E., Loukola O., Mainwaring M.C., Mänd R., Massa B., Matthysen E., Mazgajski T.D., Merino S., Mitrus C., Mönkkönen M., Nager R.G., Nilsson J.‐Å., Nilsson S.G., Norte A.C., von Numers M., Orell M., Pimentel C.S., Pinxten R., Priedniece I., Remeš V., Richner H., Robles H., Rytkönen S., Senar J.C., Seppänen J.T., da Silva L.P., Slagsvold T., Solonen T., Sorace A., Stenning M.J., Török J., Tryjanowski P., van Noordwijk A.J., Walankiewicz W., Lambrechts M.M. 2020. Interaction of climate change with effects of conspecific and heterospecific density on reproduction. Oikos 129: 1807–1819.  

Cardoso R.N.R., Baldassi P., Jerdy H., Carvalho E.C., Kanarek G., Zaleśny G., Werneck M.R. 2020. Causes of fatal cyathostomiasis in brown booby (Sula leucogaster) from Brazil: identification of pathogens and implications for management. Journal of Parasitology 106(3); 400–405. 

Kubacka J., Cichoń M. 2020. An immune challenge of female great tits decreases offspring survival and has sex-specific effects on offspring body size. Acta ethologica 23: 173–181. 

Neubauer G., Sikora A. 2020. Abundance estimation from point counts when replication is spatially intensive but temporally limited: comparing binomial N-mixture and hierarchical distance sampling models. Ornis Fennica 97: 131–147.  

2021 

Morrison C.A., Aunins A., Benko Z., Brotons L., Chodkiewicz T., Chylarecki P., Escandell V., Eskildsen D.P., Gamero A., Herrando S., Jiguet F., Kalas J.A., Kamp J., Klvanova A., Kmecl P., Lehikoinen A., Lindstrom A., Moshoj C., Noble D. G., Oien I.J., Paquet J.-Y., Reif J., Sattler T., Seaman B., Teufelbauer N., Trautmann S., van Turnhout C.A.M., Vorisek P., Butler S.J. 2021. Bird population declines and species turnover are changing the acoustic properties of spring soundscapes. Nature Communications 12: 6217.  

Brlík V., Šilarová E., Škorpilová J., Alonso H., Anton M., Aunins A., Benko Z., Biver G., Busch M., Chodkiewicz T., Chylarecki P., Coombes D., de Carli E., del Moral J.C., Derouaux A., Escandell V., Eskildsen D.P., Fontaine B., Foppen R. P. B., Gamero A., Gregory R.D., Harris S.J., Herrando S., Hristov I., Husby M., Ieronymidou C., Jiguet F., Kalas J.A., Kamp J., Kmecl P., Kurlavicius P., Lehikoinen A., Lewis L., Lindström Å., Manolopoulos A., Marti D., Massimino D., Moshøj C., Nellis R., Noble D.G., Paquet A., Paquet J.-Y., Portolou D., Ramirez I., Redel C., Reif J., Ridzon J., Schmid H., Seaman B., Silva L., Soldaat L., Spasov S., Staneva A., Szep T., Florenzano G.T., Teufelbauer N., Trautmann S., van der Meij T., van Strien A.J., van Turnhout C.A.M., Vermeersch G., Vermouzek Z., Vikstrom T., Vorisek P., Weiserbs A., Klvanova A. 2021. Long-term and large-scale multispecies dataset tracking population changes of common European breeding birds. Scientific Data 8: 21. 

Bukaciński D., Bukacińska M., Chylarecki P. 2021. Manipulating parental condition affects brood sex ratio, immunocompetence, and early chick mortality in two gull species differing in sexual size dimorphism. Ornithology 138: ukab007. 

Corsini M, Schöll E. M., Di Lecce I., Chatelain M., Dubiec A., Szulkin M. 2021. Growing in the city: urban evolutionary ecology of avian growth rates. Evolutionary Applications 14: 69–84. [****] 

Culina A., Adriaensen F., Bailey L.D., Burgess M.D., Charmantier A., Cole E.F., Eeva T., Matthysen E., Nater C.R., Sheldon B.C., Sæther B.-E., Vriend S.J.G., Zajkova Z., Adamík P., Aplin L. M., Angulo E., Artemyev A., Barba E., Barišić S., Belda E., Bilgin C.C., Bleu J., Both C., Bouwhuis S., Branston C.J., Broggi J., Burke T., Bushuev A., Camacho C., Campobello D., Canal D., Cantarero A., Caro S.P., Cauchoix M., Chaine A., Cichoń M., Ćiković D., Cusimano C.A., Deimel C., Dhondt A.A., Dingemanse N.J., Doligez B., Dominoni D.M., Doutrelant C., Drobniak S.M., Dubiec A., Eens M., Erikstad K.E., Espín S., Farine D.R., Figuerola J., Gülbeyaz P.K., Grégoire A., Hartley I.R., Hau M., Hegyi G., Hille H., Hinde C.A., Holtmann B., Ilyina T., Isaksson C., Iserbyt A., Ivankina E., Kania W., Kempenaers B., Kerimov A., Komdeur J., Korsten P., Král M., Krist M., Lambrechts M., Lara C.E., Leivits A., Liker A., Lodjak J., Mägi M., Mainwaring M.C., Mänd R., Massa B., Massemin S., Martínez-Padilla J., Mazgajski T.D., Mennerat A., Moreno J., Mouchet A., Nakagawa S., Nilsson J.-Å., Nilsson J.F., Norte A.C., van Oers K., Orell M., Potti J., Quinn J.L., Réale D., Reiertsen T.K., Rosivall B., Russell A.F., Rytkönen S., Sánchez-Virosta P., Santos E.S.A., Schroeder J., Senar J.C., Seress G., Slagsvold T., Szulkin M., Teplitsky C., Tilgar V., Tolstoguzov A., Török J., Valcu M., Vatka E., Verhulst S., Watson H., Yuta T., Zamora-Marín J. M., Visser M. E. 2021. Connecting the data landscape of long-term ecological studies: The SPI-Birds data hub. Journal of Animal Ecology 90: 2147–2160. 

Maziarz M., Broughton R. K., Casacci L. P., Hebda G., Maák I., TrigosPeral G., Witek M. 2021. Interspecific attraction between ground-nesting songbirds and ants: the role of nest-site selection. Frontiers in Zoology 18: 43. 

Morrison C.A., Butler S.J., Robinson R.A., Clark J.A., Arizaga J., Aunins A., Baltà O., Cepák J., Chodkiewicz T., Escandell V., Foppen R.P.B., Gregory R.D., Husby M., Jiguet F., Kålås J.A., Lehikoinen A., Lindström Å., Moshøj C.M., Nagy K., Nebot A.L., Piha M., Reif J., Sattler T., Škorpilová J., Szép T., Teufelbauer N., Thorup K., van Turnhout C., Wenninger T., Gill J.A. 2021. Covariation in population trends and demography reveals targets for conservation action. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 288: 20202955.  

Broughton R.K., Bullock J.M., George C., Hill R.A., Hinsley S.A., Maziarz M., Melin M., Mountford J.O., Sparks T.H., Pywell R.F. 2021. Long-term woodland restoration on lowland farmland through passive rewilding. PLoS ONE 16(6): e0252466. 

Korniluk M., Białomyzy P., Grygoruk G., Kozub Ł., Sielezniew M., Świętochowski P., Tumiel T., Wereszczuk M., Chylarecki P. 2021. Habitat selection of foraging male Great Snipes on floodplain meadows: importance of proximity to the lek, vegetation cover and bare ground. Ibis 163: 486–506. 

Marchowski D. 2021. Drones, automatic counting tools, and artifical networks in wildlife population censusing. Ecology and Evolution 11: 16214–16227. 

Napierała A., Maziarz M., Hebda G., Broughton R. K., Rutkowski T., Zacharyasiewicz M., Błoszyk J. 2021. Lack of specialist nidicoles as a characteristic of mite assemblages inhabiting nests of the ground-nesting wood warbler, Phylloscopus sibilatrix (Aves: Passeriformes). Experimental and Applied Acarology 84:149–170. 

Pons J.M., Campion D., Chiozzi G., Ettwein A., Grange J.L., Kajtoch Ł., Mazgajski T.D., Rakovic M., Winkler H., Fuchs J.M. 2021. Phylogeography of a widespread Palaearctic forest bird species: The White-backed Woodpecker (Aves, Picidae). Zoologica Scripta 50: 155–172.  

Pyrka E., Kanarek G., Zaleśny G., Hildebrand J. 2021. Leeches as the intermediate host for strigeid trematodes: genetic diversity and taxonomy of the genera Australapatemon Sudarikov, 1959 and Cotylurus Szidat, 1928. Parasites & Vectors 14: 44. 

Broughton R. K., Kettlewell M. G. W., Maziarz M., Vickers S. H., Larkman A., Wilkinson I. 2020. Intensive supplementary feeding improves the performance of wild bird seed plots in provisioning farmland birds throughout the winter: a case study in lowland England. Bird Study 67: 409–419.  

Broughton R. K., Parry W., Maziarz M. 2020. Wilding of a post-industrial site provides a habitat refuge for an endangered woodland songbird, the British Willow Tit Poecile montanus kleinschmidti. Bird Study 67: 269–278. 

Harnist I. Dubiec A. Mazgajski T.D. 2020. Changes of nest mass in relation to nesting stages in the Great Tit Parus major. Bird Study 67: 292–299. 

Manikowska-Ślepowrońska B, Mokwa T., Jakubas D. 2021. Dispersal from the natal colony of the Grey Heron Ardea cinerea nesting in Poland. Acta Ornithologica 56: 59–68. [**] 

Marchowski D. Bycatch of seabirds in the Polish southern Baltic Sea in 1970–2018: a review. Acta Ornithologica 56: 139–158.  

Najważniejsze osiągniecia 

Chylarecki P., Chodkiewicz T., Neubauer G., Sikora A., Meissner W., Woźniak B., Wylegała P., Ławicki Ł., Marchowski D., Betleja J., Bzoma S., Cenian Z., Górski A., Korniluk M., Moczarska J., Ochocińska D., Rubacha S., Wieloch M., Zielińska M., Zieliński P., Kuczyński L. 2018. Trendy liczebności ptaków w Polsce. GIOŚ, Warszawa. 

Książka jest pierwszą publikacją podsumowującą wyniki badań prowadzonych w ramach Monitoringu Ptaków Polski od chwili jego włączenia do Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Opracowanie zawiera informacje na temat trendów zmian liczebności i rozpowszechnienia 160 populacji ptaków lęgowych w naszym kraju oraz 34 populacji przelotnych i zimujących. Łącznie, przedstawiono trendy 178 gatunków, w większości dla lat 2000–2016. Dodatkowo dla niemal 100 najpowszechniej występujących gatunków ptaków lęgowych, przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie trendów ich liczebności w granicach Polski. Dane wykorzystano również do wyliczenia wieloletnich zmian indeksów integrujących informację o liczebnościach gatunków charakterystycznych dla różnych typów siedlisk. Przedstawiono również trendy wskaźników różnorodności biologicznej pospolitych ptaków w skali alfa i beta. 

Tanneberger F., Kubacka J. (red.). 2018. The Aquatic Warbler Conservation Handbook. Brandenburg State Office for Environment (LfU), Potsdam 

Jest to monografia podsumowująca wiedzę w zakresie ekologii, biologii i ochrony zagrożonego gatunku ptaka, wodniczki Acrocephalus paludicola, oraz jej siedlisk. Stanowi ważną pozycję dla osób wykorzystujących ten gatunek jako model badawczy, a także dla praktyków działających na rzecz ochrony wodniczki oraz innych zagrożonych wyginięciem ptaków wędrownych, bądź w ogólności ptaków lęgowych torfowisk niskich. 

Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L. 2020. Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki. 

W publikacji, zgodnie z kryteriami zalecanymi przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN), oceniono status zagrożenia wszystkich gatunków lęgowych wchodzących w skład krajowej awifauny. W ciągu ostatnich 200 lat w Polsce wymarło 16 gatunków ptaków, a liczba ta niemal podwoiła się od czasu wydania poprzedniej czerwonej listy (2002 r.). Kolejnych 47 gatunków zagrożonych jest wymarciem — o 30% więcej niż dwie dekady temu. Aż 12 spośród nich zakwalifikowano jako krytycznie zagrożone. Opracowanie w najbliższych latach spełniać będzie istotną rolę w planowaniu działań związanych z ochroną przyrody w Polsce.